Monte Alban. Tupe faavae o le Zapotec aganuu

Pin
Send
Share
Send

O se vaega o maupuʻepu o loʻo tu i le ogatotonu o le vanu o Oaxaca na faʻamalumalu i se tasi o taulaga tuai i le konetineta o Amerika: o Monte Alban, o le laumua o le aganuʻu a Zapotec ma o le taua tele o tulaga faʻapolokiki ma tamaoaiga o le itulagi i taimi muamua o le Hispanic.

O le fausiaina o fale muamua ma faʻalelotu muamua, faʻatasi ma isi galuega, pei o poletito, sikuea, olo, maota ma tuʻugamau na amata i le 500 TLM, e ui lava o le siʻitia o Monte Albán na tupu i le va o le 300-600 TA. ina ua iloa le taulaga se taua atinaʻe i vaega uma; O se faʻataʻitaʻiga o lenei sauniga, o le fausiaina o sauniga, e aofia ai maʻa tetele, faʻavaeina e malumalu na fausia e faʻamanatuina ai atua o faʻatoʻaga, lafulemu, afi ma le vai. Mataʻina i le fausiaina o fale o fale mananaia-ituaiga maota, ofisa faʻataʻitaʻi o aliʻi ma faipule; i lalo o le lotoa o nei lotoā tuʻugamau maa na fausiaina mo le toega o latou tagata.

O le toega o le faitau aofai o tagata na taulaʻi i luga o tafatafa o lautele nofoaga. O fale na aofia ai ni fausaga faigofie ma maʻa faʻavae ma pa adobe. I totonu o le taulaga e ono mafai ona faʻavae ni pitonuu eseese, e tusa ai ma le ituaiga o galuega a ona tagata, e pei o fai ipu omea, lapisi, lalaga, tagata faʻatau, ma isi. Ua fuafuaina e oʻo mai i le taimi lea, ua aofia ai le taulaga i le 20 km2 ma ua oʻo le faitau aofai o tagata i le 40,000 tagata.

O mea uma o loʻo faʻailoa mai na ausia e Monte Albán lona faʻalauteleina e ala i le taua a le militeri, o le puʻeina o sui tauva, ma le totogiina o faʻaaloaloga mai tagata faʻatoʻilaloina. Faʻatasi ai ma oloa na aoina o se lafoga ma isi e tele na maua e ala i le fesuiaʻi o meaʻai eseese, pei o sana, pi, kalipi, avoka, chili ma koko.

I le vaitau o fugalaʻau, faʻaaliga aganuʻu faʻaalia ai le eseesega o gaioiga aoga ma tufuga. I Monte Albán, na faia ai eleʻeleʻeleʻele e faʻaaoga ai i aso uma: ipu, ulo, ipu malamalama ma pesini, ma maʻa mea fai e pei o naifi, tao, ma mata maila ma maa.

E manino lava sa i ai se eseesega mautinoa i le va o le olaga i le olaga o le toatele o le faitau aofai o tagata ma na vaega toʻaitiiti o atamamai, patele ma faʻamalolo, oe na faʻalauteleina le malamalama, faʻamatalaina le kalena, vaʻai i mea faʻalelagi ma faʻamaloloina tagata mamaʻi. I lalo o lana faʻamanatuga faʻamanatuga, na fausia ai malumalu ma potu tetele, ma sa faʻatonuina ai foʻi faʻafiafiaga ma avea ma tagata faufautua i le va o aliʻi ma atua.

E tusa o le 700 T.A. na amata le paʻu o le 'aʻai; tetele galuega fausiaina taofia, ae o le taua faaitiitia o le faitau aofai mulimuli ane; tele nofoaga nofomau na lafoa; ae o isi na puipui i puipui e taofi ai le ulufale mai o 'au tau. E ono mafai ona avea le paʻu o le taulaga ona o le leai o ni punaoa faanatura, pe atonu o le tauivi o vaega i totonu mo le paoa. O nisi faʻamaumauga tuʻufaʻatasia le faʻatoʻilaloina o taʻitaʻi e le lautele le fiafia i vasega lautele ona o le manino tikeri o le le tutusa na manumalo ma le leai o avanoa e ulufale ai i tagata faʻatau oloa.

Na tumau pea le le nonofo o le taulaga o Zapotec mo le tele o seneturi, ae tusa o le tausaga 1200 AD, pe masalo o le seneturi muamua atu, o le Mixtecs, na o mai mai le itu i matu o mauga, na amata ona tanu o latou tagata oti i tuugamau o Monte Albán; o le Mixtecs na aumaia ma latou tu ma aga fou e mafai ona vaaia i le fausaga o sitaili; Sa latou galulue foʻi i metallurgy, faia ni tusi vali ituaiga ituaiga-codex, ma faʻalauiloa mai ni mea masani eseese ma ni metotia eseese mo le fausiaina o le keramika, atigi, alapasa ma ponaivi.

O le sili ona manino faʻataʻitaʻiga o nei suiga o le aganuʻu o loʻo faʻatusalia mai e se eseʻese oa, o le manino Mixtec gaosia, na maua i Tomb 7, na maua i le 1932. Peitai, o le taulaga na nofo i le tumutumu o le mauga e le mafai ona toe maua lona matagofie, totoe o o se molimau gūgū i le maoaʻe o tuaa na nonofo i nei laueleele.

Pin
Send
Share
Send

Vitio: Tumba 7 de Monte Albán CUCSH UDG (Mae 2024).