O se tasi o fualaʻau mataʻina o le itulagi ua maua ai le lauiloa lauiloa faavaomalo, o le "tipolo mai Colima". O se ituaiga o lime acid, e aunoa ma le avea ma tagatanuu o Amerika, o loʻo lesitalaina botanically o Mexico lemoni (Citrus aurantifolia, S.)
O lona iai i lea itu o le atunuʻu na amata mai lava i le seneturi lona sefulu fitu, o le taimi na faʻamalosia ai e le scurvy kapeteni o vaʻa e faʻaputu ia fualaʻau taua. I le 1895 ua uma ona galueaina i le taulaga o Comala ma Tecomán, ma sa auina atu i fafo masina i San Francisco, Kalefonia. I na tausaga mamao o le faʻaiuga o le sefuluiva seneturi, sa faʻatali ai ma le onosaʻi le aufaifaatoʻaga ma le aufaipisinisi mai Colima mo le fausiaina o nofoaafi, naʻo le pau lea o le faʻamoemoe e faʻaleleia le tamaoaiga o le setete.
O fualaʻau muamua a lemoni e mafai ona avea ma pisinisi, na amata i le luasefulu senituri o lo tatou seneturi, i faʻatoʻaga o Nogueras, Buenavista ma El Banco, o loʻo i itumalo o Comala, Cuauhtémoc ma Coquimatlán.
I le tulaga na fausia ai alavai i le vanu o Tecomán i le vaitaimi o le 1950, sa faateleina le gaosiaina o le tipolo, mafuli lava i le mafaufau e uiga i le galueaina. I na tausaga, na faʻatau ai e le Iuni a le au faifaatoaga ni masini i totonu o le Iunaite Setete ma sainia se konekalate ma le Golden Citrus Juices Inc. o Florida, mo le 200 afe kalone o sua o le tipolo ma le suauʻu taua, lea na mautinoa ai lona gaosiga. O tagata e tuʻuina muamua, ma mulimuli ane o pisinisi, faʻateleina. I lena taimi, o le teritori o Tecomán na taʻua "o le lalolagi laumua o tipolo."
I le taimi nei o isi ituaiga o tipolo o loʻo seleseleina, pei o Peresia, ma e tusa ai ma faʻamaumauga a le INEGI, e 19,119 hectares ua faʻapaʻia mo lenei fualaʻau, o le 19,090 na faʻasūsūina ma naʻo le 29 o loʻo faʻatauaina. O le setete o Colima tulaga muamua i le gaosiga o lenei citrus.
Lemon o loʻo faʻagasolo i alamanuia eseese e gaosia ai le tele o ituaiga o oloa, e pei o le suauʻu taua ma suavai ese, o lona fesuiaʻiga o faʻamatalaga e ala i le ultrafilter i le molemole level e aveʻese ai solids, e sili i Egelani mo lona manino, manogi manaia ma lanu susulu. E le gata i lea, o le fofo e faʻaaogaina e maua ai pectins pe fai ai jam, pe a maeʻa le faʻamagoina o le tino pe faʻapipiʻi le paʻu. I le iuga, o le teuina fale, lea o le tipolo sauniuni i fualaʻau mo le atunuʻu ma faʻavaomalo maketi, le mafai ona aveʻesea.
E mafai ona faʻaaoga mea uma mai le tipolo: o le suauʻu e mafai ona maua mai laulaʻau, e pei ona faia i Italia, faʻapea foʻi ma fafie, atonu e aoga, aua o le tele o suauʻu o loʻo iai i totonu e avea ai ma suauʻu sili ona lelei. e mu pei o le oso! I se tulaga lautele, o nei oloa o loʻo faʻaaogaina e le vaega o meaʻai. O le tipolo ua filifilia i fale teu oloa ua sauni foi mo le auina atu i Amerika, Kanata ma Amerika i Saute.
O aso nei ua ese le panorama mo le tipolo ma le loons. I le taimi nei o lona galueaina ua avea ma faʻatupuina o faʻapogai o galuega, talu ai e aofia ai galuega e pei o le totoina ma le tausiga o togalaau aina, seleseleina, afifiina ma alamanuia, fefaʻatauaiga i faʻatoʻaga ma alamanuia masini, gaosiaina o teuina atigipusa, felauaiga, ma isi ... O nei mea uma O loʻo fai ma sui o se taua taua o le tamaoaiga faʻaitulagi, ae maise lava ona o le fesuiaiga o tupe mai fafo na faʻatupuina e ana pisinisi ma faʻatau atu i fafo.
E le o se mea uiga ese la, i lenei tulimanu o le atunuʻu, o le tipolo sa taʻua o le "auro lanumeamata".
