Latou fai mai o pulque mai Apan, i tua i le 1920s, ua uma ona avea ma masani. O le nofoaafi na taunuʻu mai i le Aai o Mekisiko i taeao uma ma ni pulka fou na tautua i laulau sili ona lelei i Porfirian sosaiete, pei lava o nuu i tua, a o fafine na latou aveina le "itacate", e masani ona omai ma si tamaʻi tamaʻi vai o lenei vai inu vai inu. .
O le taumafai e saili le amataga mai o lenei vaiinu a le atunuʻu, ou te alu ai i le fatu o lona faʻamatalaga masani: Apan. O le mea na ou teʻi ai, o le toega o fanua tetele i le itulagi na palapala i le filemu ma le toaga mo le tele o tausaga. O togalaau tetele maguey ua mou atu ma o nei tamaloloa toto e na o le faʻaaogaina e faʻatapulaʻaina ai karite fanua ua suia ia latou. Pulque ua naʻo le gaosia i laʻititi aofaʻi mo le taumafaina i le lotoifale!
Fesili atu iinei ma iina ou tamoʻe atu ia Valentín Rosas, o se sa masani tlachiquero, faauo ma tausuaga, o le filifili e alu ma aʻu ma avea ma aʻu taiala. I loʻu lotovaivai i mea na ou mauaina i Apan, ua ou alu ai i le taulaga o Santa Rosa, i le mea na fautua mai ai Doña Gabriela Vázquez e tatau ona tatou sailia Don Pazcasio Gutiérrez: "E iloa e lena tamaloa!" –Na te faʻamalamalamaina tatou.
A matou taunuʻu atu i le fale o Mr.Gutiérrez, latou te taʻitaʻia matou i le tane vai ma mai lona pogisa o loʻo aliaʻe mai ai le agalelei mai o se tagata malosi i le fitusefulu o ona tausaga. Ou te faʻamatalaina loʻu manatu ia iloa "ola" mea uma e fesoʻotaʻi ma pulque. E aunoa ma se toe finau, ua malie o ia e fesoasoani ia matou ma faʻamavae ma le "Toe feiloaʻi taeao! A maeʻa le la, ona tatou o lea i atumauga! " O ana upu taʻu mai ai ia te aʻu o lenei alu atu i le valu e le o se mataupu o le faanatinati.
O le aso na sosoʻo, tusa o le 8 i le taeao, na matou o ai i le mauga i se saoasaoa sili ona toʻafilemu. "Afai e leai se faʻanatinati, o loʻo faʻatali mai le pulque ia te aʻu iina!" –Na ia taʻu mai ia te aʻu pe a ou manao e faanatinati le "Avocado", lana asini manaia.
"Aʻo oʻu tamaititi," o le tala lea a Don Pazcasio, "Apan o seisi mea. Sa ufitia uma laueleele i magu. Toetoe lava uma na galulue i fanua tetele. Faʻalua i le aso ona valu ma aveese mai e le tlachiqueros le mead ma le acocotes (gourds) ma ave le chestnuts ua tumu i tinacales e mafai ona ofi i le 1,000 lita.
"O se vaega taua o le gaioiga - faaauau Don Pazcasio - o le faʻaopopoina o le fatu (xnaxtli) poʻo ua matua paʻu e amata ai le faʻafefeteina. I totonu lava ia, o le gaioiga o le faia o pulela e faigofie lava ae o loʻo tumu i talitonuga faʻanuʻu. O le tinacal na avea o se nofoaga paia, ma i le amataga o tatalo na faia. Oe le mafai ofuina se pulou, tagata ese poʻo fafine e leʻi faʻatagaina, ma e le tatau ona faia tala leaga, aua o nei mea uma e ono faʻaleagaina ai le musika ".
Mulimuli ane na matou mauaina se maguey lea na latou aveina moad matou te tofo ai. Na ou mauaina le manaia! Na faamanino mai e Don Pazcasio ia te aʻu o le pulque e maua mai i le faʻafefeteina o mead, ae o le mezcal ma le tequila e maua mai i le faʻamamaina o le mead lava e tasi.
"Mai le fitu i le 10 tausaga le matua, o le maguey ua oʻo i lona matua, ma mai le ogatotonu, pei o se tele artichoke ua amata ona fulafula, o se lapoʻa o se tasi fualaʻau amata amata tupu," Don Pazcasio faaauau pea ona faʻamaumauga ia matou. Ae le i fuga, o le laʻau e castrated i le tipiʻeseina o le ogalaau e faʻaalia ai le 'pineapple' lea e maua ai se avanoa e tusa o le tolusefulu pe limasefulu senitimita faia e aumai ai le mead. Taitasi laau mafai gaosia i le va o le lima ma le ono lita i le aso. E tatau ona ao faʻalua le sua i le aso e aloese ai mai le faʻafefeteina, ma puipuia le laʻau mai iniseti ma le palapala, o laulaʻau e gaugau i luga o le avanoa, faʻafesoʻotaʻi ia latou ma le vao tuitui. A maeʻa le fa pe ono masina ole laʻau, lea ua uma ona gaosia le tele o lita o mead, leiloa lona fatu ma faʻamago.
O le Pulque e susu, e lafulafua ma e oona ma e tele atu lona ava malosi nai lo le pia, ae laititi atu i le uaina. Talu ai ona e mauoa i vitamini, minerals ma amino acid, latou te fai mai ua na o le tasi tikeri le atoa o moa moa! O fualaʻau nutimomoia ua faʻaopopoina i le 'ua faʻamaloloina' pulque, lea e matua faʻaleleia ai lona tofo ma atili ai ona lelei. "
E i ai le tele o molimau faʻasolopito o le taumafaina o lenei vaiinu, faʻatasi ai ma nisi o Mayan hieroglyphs ma se atavali i le Great Pyramid o Cholula, i Puebla, lea e maitauina ai se vaega o tagata fiafia e inu pia. O le mea moni e toeititi lava o aganuʻu uma o Mekisiko na faʻaaogaina ma o nisi na faia mo le toeititi lua afe tausaga. O nisi na talitonu o le atua fafine o Mayahuel na ulufale i le fatu o le maguey ma tuu ai lona toto e tafe faʻatasi ma le sua o le laʻau na tupu. Fai mai isi o Papantzin, o se alii taua i Toltec, na ia mauaina le auala e aveese ai le mead ma auina atu lona afafine o Xóchitl ma le taulaga o lenei sua suamalie mo le Tupu Tecpancaltzin, o le na matua fiafia i le malosiaga o le vai inu, na ia faaipoipo ai ia te ia. Fai mai isi o le na mauaina le pulque ma liliu ane o le muamua onā o se opossum!
Na 'onā Pulque e aliʻi ma faifeʻau e faʻamanatuina le tele o manumalo poʻo aso malolo faʻalelotu faʻapitoa. O lona taumafaina na faʻatapulaʻaina na o tagata matutua, lactating fafine, pule ma patele, ae mo naʻo tagata i ni faʻamanatuga faapitoa.
Ina ua maeʻa le aʻoaʻoga sa leai ni tulafono e faʻatonutonu ai le faʻaaogaina o pulque, ma na oʻo i le 1672 na amata ai ona faʻatonutonuina e le malo o le sui.
Amata i le 1920s, na taumafai le malo e tineia le pulque. I le vaitaimi o le peresetene o Lázaro Cárdenas sa i ai tetee faasaga i ava malosi na taumafai e taofi atoa o ia.
"O aso nei ua le toe avea lea o se tala tausua," o le faʻaiuga lea a Don Pazcasio. Chestnuts ma acocotes ua faia nei i fau tioata, ma e i ai nisi o loʻo mananaʻo e lafo ni apa faʻatumuina apa! I setete setete. Na latou fai mai latou te faʻaigoaina o le 'Apan nectar', ae o le mea moni e tofo i mea uma, seʻi vagana pulque! O isi taimi turisi e mananaʻo e faʻataʻitaʻia, ae e faigata tele mo latou ona suʻe se mea lelei e tasi. O le pisinisi pulque ua lata i fafo! Maimau pe ana faia e le malo se mea ina ia mafai ai e le pulque, o se vai inu mai se tulaga taua, ona toe maua lona lauiloa ma maua ai le tamaʻi mea o lo o maua e le tequila i aso nei i le lalolagi atoa. O le maguey e pei o le aʻa o lo matou laueleele ma faʻapipiʻiina lona toto, o se toto e tatau ona faʻaauau pea ona fafagaina i matou. "
