Mayan suesuega i Mekisiko

Pin
Send
Share
Send

I le faaiuga o le 20 seneturi, na o mai le Mayans lotofuatiaifo lotofuatiaifo. La latou aganuʻu, ola pea, na mafai ona lamatia le mautu o se malo.

Talu ai nei mea na tutupu na iloa ai e le tele o le Initia, talu ai nei avea o ni tagata o tala faʻasolopito, gaosia o galuega taulima poʻo faʻaitiitia tupuaga o se mamalu taimi ua tuanaʻi. Faʻapena foi, tagata Maya na faʻasalalau le faʻamatalaina o le atunuʻu o se faʻailoga e le gata o se tagata ese i le itu i sisifo, ae matua eseʻese lava; Na latou faamamafaina foi ma faitioina le tele o seneturi tausaga le tonu na latou aafia ai ma faaalia ai latou te mafaia ona faatosina tagata mestizo ma tagata Creole o loo siomia ai i latou e tatala se malo faatemokalasi fou, lea e tuu ai i le finagalo o le toatele se avanoa mamalu mo le finagalo o le toʻaitiiti. .

O le matagofie o taimi ua tuanaʻi o le Mayans ma a latou talaʻaga o le teteʻe na mafua ai ona suʻesuʻe tagata suʻesuʻe i le latou aso ma lo latou taimi ua tuanaʻi, lea na faʻaalia ai se ituaiga o faʻamatalaga a le tagata e tumu i le malosi, faʻamalolosi ma tulaga taua e mafai ona aʻoaʻoina ai tagata soifua; pei o le ola fealofani ma isi tamaloloa, poʻo le tuʻufaʻatasia o lagona sa ia i latou o soʻotaga faʻatasi.

O le National Autonomous University of Mexico ua tuʻufaʻatasia popolega o le tele o tagata suʻesuʻe e faʻafiafiaina i lenei agavaʻa aganuʻu aganuʻu ma ua aumaia tatou faʻatasi i le Nofoaga Autu mo Mayan Studies mo 26 tausaga. O le Semina Culture Seminar ma le Komisi mo le Suesueina o Tusitusiga a Maya na avea ma faavae o le Nofoaga Autu mo Mayan Studies; uma ma ola tutusa na mulimuli ane auai e fausia le Nofoaga Autu fou, folafola faaletulafono faavaeina i le sauniga o le Tekonolosi Fono o Humanities o Iuni 15, 1970.

O Dr. Alberto Ruz, o le na mauaina le tuugamau o le Malumalu o Tusitusiga i Palenque, na auai i le UNAM o se tagata suʻesuʻe i le Inisetiute o Talafaʻasolopito Suesuega i le 1959, e ui lava, o le mea moni, na ia fesoʻotaʻi i le Nahuatl Culture Seminary, lea i lena taimi na faʻatonuina e Angel Maria Garibay. O le tausaga na sosoʻo ai, faatasi ai ma le faʻalauiloaina o le Failautusi Aoao o le UNAM a Dr. Efrén del Pozo, o le Semina o Mayan Culture na faʻavaeina i totonu o le lava Inisitituti, lea na faʻamatuʻuina mai lena aoga i le Faculty of Philosophy ma Tusi.

O le Seminar na fausiaina ma se faʻatonu, le faiaoga o Alberto Ruz, ma ni faufautua faʻaaloalo: e toalua Amerika i Matu ma tagata Mexico e toʻalua: Spinden ma Kidder, Caso ma Rubín de la Borbolla. O tagata suʻesuʻe na faʻafaigaluegaina ua maeʻa aloaʻia i latou taimi, pei o Dr. Calixta Guiteras ma Polofesa Barrera Vásquez ma Lizardi Ramos, faʻapea foi ma Dr. Villa Rojas, na o ia lava le tagata na totoe o le uluaʻi vaega.

O sini o le semina o le sailiga ma le tufatufaina o le aganuu Maya, e tagata tomai faapitoa i le matata o le talafaasolopito, ākeoloki, ethnology ma le gagana.

O le galuega a le maestro Ruz na vave totogiina, na ia faavaeina lana lava faletusi, na ia faia le galuega o le tuufaatasia o se faletusi ata na faavae i luga o lana lava aoina ma fausiaina se lomiga faavaitaimi Estudios de Cultura Maya, faapea foi ma faapitoa lomiga ma le faasologa " Tusigāmanatu ". O lana galuega faʻatonu na faʻapaleina i tusi e 10 o Suʻesuʻega, 10 "Tusi Tusitala" ma tusi e 2 na vave ona avea ma tusitusiga o le tusi faitauga a Mayan: Cultural Development of the Mayas and Funerary Customs of the ancient Mayans, talu ai nei ona toe faʻafouina.

E ui lava ina mamafa le galuega, e leʻi faigofie le pasia o le Semina, talu ai i le 1965 e leʻi toe faʻafouina konekalate ma na faʻaititia le aufaigaluega i le faʻatonusili, o le failautusi ma le au sikolasipi e toʻalua. I na vaitaimi, sa faʻatonutonu ai e Dr. Ruz le tele o aʻoaʻoga, e tatau ona tatou taʻua ai ia Marta Foncerrada de Molina i luga o Uxmal ma Beatriz de la Fuente i Palenque. Mai le muamua, ou te fia faʻamamafaina, a o soifua o ia, sa masani ona ia avatua lana lagolago i le au suʻesuʻe o le Nofoaga Autu. Mai le lona lua ou te fia manatuaina o lona atamai i le galuega o le muaʻi Hispanic art na taʻitaʻia ai o ia, faʻatasi ai ma isi mamalu, e avea ma faiaʻoga faʻamalolo o le National Autonomous University of Mexico.

O leisi mafuaʻaga taua i le faʻavaeina o le Nofoaga Tutotonu o le Komisi mo le Suesueina o Tusitusiga a Maya, na fanau tutoatasi mai le UNAM, i le Sasaʻe i Sautesasae, i le 1963; O lenei komisi na latou tuʻufaʻatasia se vaega o tagata suʻesuʻe e fiafia e tuʻuina atu i latou lava i le tusiaina o tusitusiga Maya. Faʻafiafiaina i le alualu i luma o tagata mai fafo sikola, na latou filifili ai e fausia se vaega e taumafai e faʻamatalaina mea lilo o tusitusiga. Lagolagoina ma foaʻi ma nofo i totonu o le Electronic Computing Center o le UNAM, o faʻalapotopotoga na i ai nisi auala na fesoasoani ai i le galuega a ana tagata suʻesuʻe ma vaʻaia ma le mautinoa tupe o le National Institute of Anthropology and History, the University of Yucatan, the Veracruzana University, le Summer Institute of Linguistics ma le mea moni le UNAM, faʻapitoa le Mayan Culture Seminar, lea ua oʻo i le 3 tausaga le matua.

I le faʻatulafonoina gaioiga a le komisi, o le saini a Mauricio Swadesh ma Leonardo Manrique e tu matilatila; O i latou na faʻamaopoopoina ana gaioiga na alualu i luma: Ramón Arzápalo, Otto Schumann, Román Piña Chan ma Daniel Cazés. O lona faʻamoemoe o le "tuʻufaʻatasia i se taumafaiga tutusa metotia o le faʻataʻitaʻiga ma i latou o le faʻaaogaina faʻaeletise o mea tau gagana ma le faʻamoemoe o le taunuʻu mai i le lumanaʻi lata mai e faʻamatala tusitusiga a le Maya anamua."

Alberto Ruz, o se naunautaiga ola o lenei komisi, i le 1965 valaʻaulia Maricela Ayala, o le talu mai lena taimi ua tuuto atu o ia lava i epigraphy i le taua Center mo Mayan Studies.

Talu ai ona o le inisinia o Barros Sierra na avea ma ofisa o le UNAM, na ia ofoina ai lana lagolago i le Komisi, ma faafetai i le aia a le Humanities Coordinator, Rubén Bonifaz Nuño ma isi pulega, na ia auai i le Iunivesite, ma le igoa o le Seminare. o Studies o Tusitusiga Mayan.

I le taimi lena, o le kulupu o le auiliiliina o tusitusiga Maya na maeʻa ma tuʻufaʻatasia galuega, o lona faʻatonu la, o Daniel Cazés, na afuafua le faʻasologa "Tusigāmanatu" lea, na ia faʻamuamua, na faʻasaʻoina le Mayan Culture Seminar. Ono o nei lolomiga na faʻatatau i suʻesuʻega a Cazés. Faʻatasia uma Semina ma i lalo o le pulega o Dr. Pablo González Casanova, o le Nofoaga Autu mo Mayan Studies na folafola faʻavaeina e le Tekonolosi Fono o Humanities, taitaifono e Rubén Bonifaz Nuño.

Talu mai le 1970 o le tapasa o gaioiga a le Nofoaga Autu mo Mayan Studies o:

"Malamalama ma le malamalamaaga o le talaʻaga auala, foafoaga aganuu ma le Maya tagata, ala i suesuega; le faʻasalalauina o iʻuga na mauaina, tele lava e ala i le lolomiina ma le aʻoaʻoina, ma le aʻoaʻoina o tagata suʻesuʻe fou ”.

O lona muamua faatonu o Alberto Ruz, seia oʻo i le 1977, ina ua tofia o ia e avea ma Faʻatonu o le National Museum of Anthropology and History. Na suitulaga ia ia Mercedes de la Garza, o le na i lalo o le igoa o Coordinator nofoia ia seia oo i le 1990, mo 13 tausaga.

I le maeʻa ai o tausaga o suʻesuʻega faʻaleaʻoaʻoga i le malae o Maya, ua i ai lo matou talitonuga maumaututu sa galue lava e tusa ai ma mataupu faʻavae na muamua faʻatuina, faia saofaga e faʻateleina ai le malamalamaaga o le lalolagi a Maya, taʻitaʻia ai i ni faʻamatalaga fou, fautuaina ni manatu ese ese ma aumaia i le malamalama vestiges ufiufi e le natura.

O nei sailiga sa ma o loʻo faʻatautaia ma metotia o eseʻese aʻoaʻoga: agafesoʻotaʻi anthropology ma ethnology, ākeoloki, epigraphy, talaʻaga ma gagana. Mo le 9 tausaga sa aʻoaʻoina foi le au Mayans mai le vaaiga o le tino anthropology.

I vaega taʻitasi o saienitisi, faʻapitoa pe suʻesuʻe suʻesuʻega na faʻatinoina ma isi sui o le Nofoaga Tutotonu lava e tasi, le Inisetiute o Faʻasaienisi Suesuega poʻo isi ofisa, uma mai le National Iunivesite ma mai isi faʻalapotopotoga. I le taimi nei o le aufaigaluega aofia ai 16 tagata suʻesuʻe, 4 aʻoaʻoga inisinia, 3 failautusi ma le quartermaster fesoasoani.

E tatau ona maitauina e ui lava o a latou galuega e le faʻalagolago tuusaʻo i le Iunivesite, o le gafa Mayan o loʻo avea ma sui i le Center, ma le Yucatecan Jorge Cocom Pech.

Ou te manaʻo faapitoa ia manatua na paʻaga ua maeʻa maliu ma na tuʻuina ia i matou lo latou alofa ma le malamalama: o le failauga María Cristina Alvarez, o ia matou te aitalafu ai i le Ethnolinguistic Dictionary of Colonial Yucatecan Maya, faʻatasi ai ma isi galuega, ma le aliʻi tusi tala o María Montoliu, o le na tusi Ina na fafagu e le Atua: manatu o le lalolagi i aso anamua o tagata Maya.

O le faʻatosina gaosiga o Alberto Ruz na tumau e ala ia Mercedes de la Garza, o ia lea i le 13 tausaga o lana pulega faʻalauiloa le lolomiga o 8 tusi o Mayan Culture Studies, 10 api ma 15 faʻasalalauga faʻapitoa. Ou te fia faʻailoa atu, i ona amataga, o tagata mai fafo na faʻasalalau a latou saofaga i le tatou mekasini; Peitaʻi, o Mercedes de la Garza sa gafa ma le faʻamalosia o le au suʻesuʻe e avea le tusi o la latou lava tusi ma ia latou galulue faʻatasi pea. Faatasi ai ma lenei, na maua ai se paleni i le va o totonu ma fafo galulue faʻatasi, pe o le atunuʻu poʻo fafo. Mercedes de la Garza ua avatua ia Mekisiko Mayistas se faʻamalama i le lalolagi.

E tatau ona matauina o Mercedes de la Garza aitalafu i le fausiaina o le Faasologa o Punaoa mo le Suesuega o le Mayan Culture na foliga mai e aunoa ma le motusia talu mai lona amataga i le 1983. I le aso 12 voluma, fesoʻotaʻi ma lenei o le fausiaina o se pepa faʻamaonia aservo ma kopi kopi o faila mai faʻamaumauga eseese a le atunuʻu ma fafo na avea ma faʻavae o taua suʻesuʻega.

E ui lava o numera e mafai ona fai mai laʻititi e uiga i saofaga tau aʻoaʻoga, pe a tatou faitauina le mafiafia o le tusi o Taualumaga a le Konekeresi, tatou aoina le aofaʻi o 72 galuega i lalo o le rubric Nofoaga Autu mo Mayan Studies.

O le manuia 26-tausaga malaga na faʻaosofia ma faʻafaigofieina e le toatolu faʻatonusili o le Inisetiute: Fomaʻi Rubén Bonifaz Nuño, Elizabeth Luna ma Fernando Curiel, o lea matou te faʻatauaina mo la latou lagolagosua lagolago.

I aso nei, i le matata o epigraphy o se suʻesuʻega i Toniná ua maeʻa ma le poloketi o le fausiaina o se glyph faletusi e tuʻufaʻatasia mea tetele e faʻatino ai suʻesuʻega i le matata o le faʻamatalaina Maya tusia o loʻo amataina. Linguistics o loʻo faʻatautaia ma suʻesuʻega i le Tojolabal gagana ma semiotics i le Chol gagana.

I ākeoloki, mo le tele o tausaga sa eli excavations i le taulaga o Las Margaritas, Chiapas; O le tusi e faʻaiʻuina se vaega o nei suʻesuʻega o le a lolomiina lata mai.

I le vaega o talafaʻasolopito, o ni tagata suʻesuʻe ua tuʻuina atu i le suʻesuʻeina o faʻailoga a Maya i le malamalama o le faʻatusatusaga o tala faʻasolopito o lotu. I totonu foi o lenei amio pulea, o loʻo taumafai ai e toe fausia le tulafono muamua a le Hispanic Maya i le taimi na faʻafesoʻotaʻi ai, o loʻo faia galuega i malo a le atunuʻu i laufanua maualuluga o Chiapas i taimi o pulega faʻakolone, i le faʻataunuʻuina o le faʻasologa o tagata totogia i lea itu. ma le toefausiaina o le taimi ua tuanaʻi o le Itzáes io latou taimi muamua-Hispanic ma colonial taimi.

I le taimi nei, o le Nofoaga Tutotonu e faʻamalosia e se loloto agaga o le tuʻufaʻatasia o tagata faigaluega e faʻagaioia ma faʻatamaoʻaina le sailiga mo tali e uiga i se tagata o loʻo tauivi ma le naunautai e toe faʻafoliga lona ata mai le folkloric entity i se kamupani ma le agavaʻa e tulaʻi ai i se nofoaga i totonu o sosaiete ma i talafaasolopito o le atunuu.

Ana Luisa Izquierdo O ia o le Master in History faauu mai le UNAM, Suʻesuʻe ma faʻatonu o le Nofoaga Autu mo Mayan Studies i le UNAM, o ia foʻi o le faatonu o Mayan Culture Studies.

Punavai: Mekisiko i le Taimi Nu. 17. 1996.

Pin
Send
Share
Send

Vitio: Chichén Itzá, Yucatán, México, 12 February 2020. The heart of the Mayan empire. HD (Mae 2024).